|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ludzi których sąd nie jest pewny. Po trzecie z przyczyny samego szukającego chwały,
mianowicie jeśli własnego pragnienia chwały nie odnosi ku godziwemu celowi, a więc
ku czci Bożej lub dobru bliznich.
Ad 1. Augustyn, wyjaśniając słowa podane przez Jana15): Wy mnie wolące:
Nauczycielu i Panie, i dobrze mówicie , pisze 16): Upodobanie w sobie samym
stanowi niebezpieczeństwo dla człowieka, który ma strzec się pychy. Lecz ten, który
jest ponad wszystkim, jakkolwiek by się sławił, nie wynosi się ponad to czym jest. To
nas dotyczy powinność znania Boga, nie Jego; a nikt Go nie pozna, jeśli On sam, który
się zna, nie nauczy go . Z tego wynika, że Bóg nie szuka swe} chwały dla siebie, lecz
dla nas. Podobnie też człowiek może pragnąć własnej chwały dla pożytku Innych, i
jest to jego zaletą, zgodnie ze słowami Mateusza 17): aby widzieli uczynki wasze
dobre i chwalili Ojca waszego, który jest w niebiesiech .
Ad 2. Chwała, jaką mamy od Boga, nie jest chwałą pustą, lecz prawdziwą i taka jest
obiecana w nagrodę za dobre uczynki; jest o niej mowa w II Liście do Koryntian18):
Kto siÄ™ chlubi, niech siÄ™ w Panu chlubi. Nie ten bowiem, kto sam siebie zaleca, jest
wypróbowany, ale którego Bóg zaleca. Niektórych zaś pociąga do dzieł cnót
pożądanie chwały ludzkiej, podobnie jak pożądanie innych dóbr ziemskich. Kto
wszakże dokonuje dzieł cnotliwych dla chwały ludzkiej, ten, jak tego dowodzi
Augustyn19), cnotliwym w rzeczywistości nie jest.
Ad 3. Poznanie samego siebie jest wyrazem doskonałości człowieka, czego jednak nie
można powiedzieć o znajomości, jaką mają o nim inni, do której z tego powodu dla
niej samej dążyć nie powinno się. Można jednak do niej dążyć, o ile jest do czegoś
potrzebna, więc albo by Bóg był stąd chwalony przez ludzi, albo by ludzie skorzystali
z dobra w kimś rozpoznanego, albo wreszcie, by człowiek uświadamiając sobie na
podstawie świadectwa pochwał ludzkich, co w nim jest dobrego, starał się w tymże
wytrwać, i bardziej jeszcze w nim postąpić. Tak rzecz rozumiejąc, dbałość o dobre
imię i przemyśliwanie tego, co dobre wobec Boga i ludzi, jest zaletą; natomiast nie jest
zaletą próżne rozkoszowanie się w chwale ludzkiej.
54
Artykuł 2.
CZY PRÓ%7Å‚NOZ SPRZECIWIA SI WIELKODUSZNOZCI ?
1. Wydaje się, że próżność nie sprzeciwia się wielkoduszności. Jest bowiem
właściwością próżności. jak to powiedziano w poprzednim artykule, że ktoś chwali się
tym czego nie ma, co jest fałszywością; albo z rzeczy ziemskich l zniszczalnych, co
jest chciwością; albo by zdobyć uznanie ludzi, których świadectwo jest niepewne, co
jest nieroztropnością (głupotą). Otóż wymienione wady nie sprzeciwiają się
wielkoduszności. Zatem i próżność nie sprzeciwia się wielkoduszności.
2. Próżność nie sprzeciwia się wielkoduszności niedociągnięciem, co czyni
małoduszność, która wydaje się być przeciwieństwem próżności; ani też przesadą,
gdyż tym przeciwstawiają się wielkoduszności zarozumiałość i ambicja1), które są
czym innym niż próżność. Tak więc próżność nie przeciwstawia się wielkoduszności.
3. Wyjaśniając słowa Listu do Filipensów2): nic dla przekory ani dla próżnej
chwały , Glossator dodaje: byli między nimi ludzie niezgodni, niespokojni, przekorni
przez swą próżność . Otóż przekora nie jest przeciwstawieniem wielkoduszności, a
wobec tego także l próżność.
Przeciw temu przemawiają jednak słowa Cycerona3): Należy się wystrzegać
żądzy chwały, gdyż pozbawia duszę wolności, o którą wielkoduszny winien starać się
ciągle i ze wszystkich sił . Zatem próżność sprzeciwia się wielkoduszności.
Według mego zdania, chwała jest wynikiem czci i sławy4), gdyż ktoś staje się
świetlanym w świadomości innych na skutek rozsławienia lub okazywanego mu
uszanowania. Ponieważ zaś wielkoduszność dotyczy czci5), zatem, w konsekwencji,
dotyczy również chwały, sprawiając, że ten, kto używa czci z umiarem, tak samo
odnosi się również do chwały. Dlatego nieumiarkowane pożądanie chwały sprzeciwia
się wprost wielkoduszności.
Ad 1. Już to samo, że ktoś rzeczy małe tak wysoko ceni, że się z nich chwali,
sprzeciwia się wielkości duszy. Stąd Filozof mówi o wielkodusznym6), że dla niego
cześć jest czymś małym. Podobnie też za coś małego uważa to, czego poszukuje się
dla osiągnięcia czci, mianowicie bogactwo i władzę. Sprzeciwia się wielkości ducha
także chwała z tego, czego nie ma; stąd Filozof powiedział 6) o wielkodusznym, że
dba więcej o prawdę niż o opinię". Jak również to, że ktoś chwali się dowodami
sławy, jaką ma u ludzi, uważając to tym samym za coś bardzo znacznego; stąd Filozof
powiedział o wielkodusznym6): nie dba, by go sławiono . Dlatego co sprzeciwia się
innym cnotom, może sprzeciwiać się wielkoduszności, tym mianowicie, że ma za
wielkie coś, co w rzeczywistości jest małe.
Ad 2. żądny próżnej chwały nie dociąga do wielko dusznego samą rzeczą, gdyż chwali
się tym, co wielkoduszny ma za coś małego (patrz ad l). Biorąc jednak pod uwagę jego
subiektywną ocenę,. jest przeciwieństwem wielkodusznego przez przesadę, bo
mianowicie chwałę, której pożąda, uważa za coś wielkiego i dąży do niej w stopniu
niewspółmiernym do swej wartości.
Ad 3. Przeciwstawności cnót nie rozsądzamy według ich skutków7), choć wielkości
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plmew.pev.pl
|