Konopnicka Maria Nowele, wiersze

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

nie stare kobiety nie by�y wy��czonymi od pocisków Amora. Zdaje si� nawet, �e by� to jeden
z powodów, który, obok szczup�oSci pomieszczenia, sk�oni� w�adze do otworzenia karnego
oddzia�u dla kobiet w osobnym gmachu i na innej zgo�a ulicy.
Mi�oS� w Serbii zawi�zywa�a si� jak wsz�dzie nie wiedzie� z czego. Przy wi�zieniu by�
ogródek, do którego wypuszczano aresztantki w po�udnie, na ogródek wychodzi�y okna z m�-
skiego oddzia�u, i tutaj to prawdopodobnie, podczas tych po�udniowych przechadzek, pierw-
szym poSrednikiem bywa� zmys�, który kocha� przymusza . A� dot�d rzecz zwyk�a. Ale
objawy tej mi�oSci mia�y odr�bny swój i godny uwagi charakter.
Kiedy wi�zie� upatrzy� sobie bogdank�, posy�a� jej, mniejsza o to jak� drog�, nowe trze-
wiki. By�y to jakby oSwiadczyny afektu. JeSli afekt by� podzielany, bogdanka przesy�a�a par�
skarpetek przez siebie zrobionych, jako odpowiedx uczuciom zakochanego przychyln�. Ale
by� to dopiero wst�p niejako, preludium mi�oSci. Trzeba by�o bogdance pokaza�, �e si� jest
dzielnym ch�opem, który wszelkiej przygodzie dotrwa i dostoi. W tym celu zakochany szuka�
zaczepki z pierwszym lepszym towarzyszem, a czasem i bez zaczepki dawa� mu pi�Sci�
w kark lub mi�dzy oczy; ha�as sprowadza� stra�nika, zakochany rzuca� si� na niego jak lew,
rwa� na nim ubranie, walczy� i dopiero si�� wi�ksz� pokonany, szed� na dwa tygodnie do
ciemnej. Ciemna -jest to komórka sklepiona w piwnicach, bez pod�ogi, i z okienkiem tak
ma�ym, �e dnia prawie nie dopuszcza, a takie w niej zimno nieznoSne, nawet latem, �e kie-
dym raz odwiedza�a zamkni�t� tam penitentk�, która kole�ance swojej zrobi�a dziur� w g�o-
wie szyd�em przy wyplataniu krzese�, to ju� po pó�godzinie febra mnie trz�s�a. Tapczan przy
tym bez siennika, obostrzenie postu oto ciemna.
Zakochany nasz jednak idzie tam na dwa tygodnie jak na bal: g�owa do góry, spojrzenie
wyzywaj�ce. Nie prosi o ulg�, nie prosi o skrócenie terminu, cho�by nawet wiedzia�, �e mu
to udzielonym b�dzie. Przez ca�y ten czas wybranka jego serca chodzi z dumnie podniesio-
nym czo�em, nastr�cza si� stra�nikom ze swymi aroganckimi minami, z najwy�sz� wzgard�
spogl�da na tak zwane plastry , to jest na trwo�liwe i uleg�e kole�anki swoje, samemu na-
wet ,,wielmo�nemu Smia�o w oczy patrzy. Up�ywa wreszcie termin ciemnej, a zakochany bo-
hater staje si� na pierwszej przechadzce w ogródku przedmiotem powszechnej owacji.
Ale i kobieta chce okaza�, �e wcale nie ust�puje wybranemu co do wielkoSci serca i od-
wagi. Nie czekaj�c tedy, daje w twarz którejkolwiek z towarzyszek, rzuca si� na rozbrajaj�-
cego je stra�nika i naturalnie idzie tak�e do ciemnej, odby� swoj� kolej, harda, nieugi�ta, nie
prosz�ca o nic, i m�nie wytrzymuje swoje dwa tygodnie. Po takim eksperymencie nast�puje
101
pomi�dzy tym dwojgiem jakby jakiS sakramentalny zwi�zek serc, który rzadko kiedy zrywa-
nym bywa, a otoczony jest szacunkiem towarzyszy i towarzyszek. Pierwszym, który ten ro-
dzaj mistycznego Slubu dusz wprowadzi� w u�ycie w Serbii, by� Józiek Kamieniarz, kocha-
nek Heleny War. za jej m�odych lat jeszcze. Byliby si� oni nawet na dobre pobrali, tylko tak
im jakoS zawsze wypada�o, �e albo jedno, albo drugie siedzia�o w wi�zieniu, albo wreszcie
oboje razem. Poszed� raz nawet Józiek Kamieniarz na Sybir, a chocia� w tym czasie Helena
nie naSladowa�a Penelopy zbyt SciSle, za z�e jej tego nie mia� i z dobrym sercem do niej po-
wróci�, bo wiedzia�, �e ona o nim tylko mySli, tak jak i on o niej.
II
Nigdy nie zapomn� ranka sp�dzonego w wi�zieniu 25 grudnia 1882 roku. Oddzia� karny
nie mia� przedtem kaplicy. Aresztantki chodzi�y wprawdzie niekiedy s�ucha� mszy w od-
dziale Sledczym przy ul. D�ugiej, ale poniewa� na nabo�e�stwo takie trzeba by�o pod stra��
przez ulice iS�, wymawia�y si� od tego jak mog�y, tak �e niejedna ca�ymi latami we wspól-
nej modlitwie udzia�u nie bra�a. Otó� kilka osób dobrej woli postanowi�o urz�dzi� o�tarz
wi�zienny w samej Serbii, a poniewa� miejsca na kaplic� nie by�o, ustawiono go na kory-
tarzu, wprost schodów, wiod�cych do izb kobiecego oddzia�u. Jeden z m�odych naszych
malarzy, p. St. R., odznaczony z�otym medalem ucze� petersburskiej szko�y sztuk pi�knych,
wymalowa� Madonn� �askaw�, która wszystkim do serca przypad�a. By�a to dziewicza po-
sta� w bia�ej szacie, wyci�gaj�ca r�ce do cisn�cych si� u stóp jej n�dzarzy. FormalnoSci na-
tury duchownej i Swieckiej zaj�y bardzo du�o czasu. Schodzi�y komisje, maj�ce oceni�,
czy miejsce na o�tarz w�aSciwie jest obrane, zwlekano wydanie mensy, przypatrywano si�,
mitr�ono po naszemu na wszelki sposób, a� wreszcie wszystko by�o sko�czone, za�atwio-
ne i pierwsza msza odby� si� mia�a w dzie� Bo�ego Narodzenia. Kiedym wesz�a, korytarz
by� ju� pe�ny. Dwa okienka, znajduj�ce si� na dwóch jego przeciwleg�ych kra�cach, oSwie-
tla�y z jednej strony zbit� mas� pogolonych g�ów m�skich i wi�ziennych siermi�g, z dru-
giej zast�p kl�cz�cych kobiet.
Z boku umieszczono melodykon, na którym, zast�puj�c organist�, gra� sam ,,wielmo�ny ,
a przed o�tarzem sta� trz�s�cy si�, zgarbiony ksi�dz siwy, który g�ow� chwia� tak, �e mu s�o-
wa na zapadni�tych ustach rwa�y si� i gin�y w recitativach �a�osnych, bardziej do j�ków po-
dobnych ni�eli do Spiewu. [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Pokrewne