Arthur Schopenhauer O wolnoĹci ludzkiej woli

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

uczonym sporze (którego pózniej Luter tak silnie bronił), gdyby nie to, że mi proszę, czy Bóg nie jest sprawcą złego?" - Następnie zaraz w
napisał owe księgi przed wystąpieniem Pelagiusza, którego pogląd drugim rozdziale, bardziej szczegółowo: "Męczy duszę pytanie,
zwalcza potem w księdze "de natura et gratia", napisanej w tym celu. dlaczego nie przenosi się krótką drogą grzechów na Boga, jeśli grzechy
Tymczasem powiada już w "de lib. arb." III., 18: "Jednak człowiek nie pochodzą z tych dusz, które Bóg stworzył, a te dusze od Boga?" Na co
jest dobry, ani też nie leży to w jego mocy, by był dobry, albo dlatego, rozmówca odpowiada: "Jasno odpowiedziałeś to, co mnie w myślach
że nie widzi jakim powinien być, albo widzi, lecz nie chce być takim, moich niepokoi". Dalszego ciągu tego rozważania, pełnego wątpliwości,
jakim widzi, że powinien być. Po części dlatego, że nie wie, nie ma podjął się Luter i uwydatnił je z całą gwałtownością swojej wymowy,
wolnej woli, by wybrać to, by dobrze czyniłby, po części widzi, co "De servo arbitrio": "Sam zdrowy rozum każe przyznać, że Bóg musi
należałoby dobrze uczynić i chce, lecz nie może tego wykonać z być takim, iż swoją wolnością nakłada na nas konieczność. Gdy się
powodu cielesnego przyzwyczajenia, które wyrosło poniekąd naturalnie godzimy na wszechwiedzę i wszechmoc, to wynika stąd naturalnie, z
nieodpartą siłą ludzkiego porządku". A w wymienionym "Argumento": koniecznym, że nie jesteśmy ani stworzeni przez siebie samych, ani
"Zmiertelni zatem nie mogą żyć bogobojnie dzięki samej woli, jeśli jej żyjemy, ani czynimy cokolwiek przez siebie samych, lecz przez jego
łaska Boga nie uwolni od jarzma niewoli, przez którą stała się wszechmocność. Wszechwiedza i wszechmoc Boga stoi w zupełnej
niewolnicą grzechu i nie wspomoże, by zwyciężała występki". przeciwności z naszą wolną wolą. Wszyscy ludzie są zmuszeni przyznać
Ale z drugiej strony trzy następujące powody skłaniały go do z nieuniknioną koniecznością, że nie powstaliśmy dzięki naszej woli,
bronienia wolności woli: lecz dzięki konieczności; a zatem nie czynimy tego, co się nam podoba
1) Jego opozycja przeciwko Manichejczykom, przeciw którym zwraca wskutek wolnej woli, lecz stosownie do tego, jak Bóg przewidział! jak
się wyraznie w księgach "de lib.arb." gdyż zaprzeczali wolności woli, zarządza według swojego zamiaru i cnoty niezawodnej", itd.
przyjmując inne pierwotne zródło wszelkiego zła. Przytyk do nich Myśl ta zupełnie owładnęła Vaninim, który żył na początku XVII
znajduje się już w ostatnim rozdziale księgi "de animae guantitate": stulecia. Ona jest rdzeniem, jest duszą jego stałego buntu przeciw
"Daną jest duszy wolna wola, a ci, którzy starają się ją obalić za teizmowi, aczkolwiek pod presją owych czasów ukrywał się z nią
pomocą napuszonych wniosków są ślepi". możliwie przebiegle. Powraca do niej przy każdej sposobności i
2) Owo naturalne złudzenie, które odkryłem, a dzięki któremu bierze niezmordowanie rozwija ją z najrozmaitszych punktów widzenia. Na
się owo "mogę robić, co chcę" za wolność woli, sądząc zaraz, przykład w swoim "Amphiteatro aeternae providentiae, exer-citatio"
mówi on: "Jeśli Bóg chce grzechów, to je stwarza, gdyż jest
74 75
napisane-stworzył wszystko, cokolwiek chciał. Jeśli ich nie chce, to ani na Augustyna, ani na Lutra (nie mówię już o Vaninim) otwarcie ją
mimo to się je nie popełnia: należałoby więc go nazwać nieopatrznym wyłuszczył w swoim "Essay on liberty and necessity", gdzie przy końcu
lub bezsilnym, lub bezlitosnym, gdyż nie wie, jak swoje życzenia spełniać czytamy [przekład polski tego ustępu, dokonany przez Prof. Dr K.
albo nie może, albo nie dba o nie. ...Filozofowie mówią: jeśli Bóg nie Twardowskiego i Dr J. Aukasiewicza:"Badania dotyczące rozumu
chce, by na świecie kwitły całkiem złe i bezbożne czyny, bez wątpienia ludzkiego" (Ań Enguiry concerning Human Understanding, nakład Polsk.
wygnałby wszelką ohydę jednym skinieniem poza granice świata i Towarz. Filozof. 1905) str.134]: "Ostatecznym Sprawcą wszystkich
zniszczyłby je, bo któż z nas zdoła się oprzeć woli boskiej? Jakże naszych aktów woli jest Stwórca świata, który pierwszy wprawił tę
popełnia się grzechy wbrew woli Boga, jeśli w uczynkach udziela olbrzymią maszynerię w ruch i postawił każdą istotę w tych właśnie
zbrodniczym ludziom zdolności grzeszenia. Nadto, jeśli człowiek upada warunkach, z których z nieuchronną koniecznością musi wyniknąć
wbrew woli Boga, Bóg będzie niższy od człowieka, który mu się opiera i każde dalsze zjawisko. Więc czyny ludzkie albo nie mogą w ogóle mieć
jest mocniejszy. Stąd wnioskują: Bóg chce, by ten świat był takim, jakim w sobie moralnej ohydy, gdy pochodzą od tak doskonałej przyczyny,
jest. Gdyby chciał, by był lepszy, miałby lepszy. ...Narzędzie porusza albo też, jeżeli mają w sobie coś ohydnego, muszą uwiłkać naszego
się stosownie do tego, jak nim kieruje jego majster; nasza wola w Stwórcę w tę samą winę, skoro uznajemy w nim ich ostateczną
swoich działaniach jest jak narzędzie, Bóg zaś jak pierwotna siła przyczynę, ich ostatecznego sprawcę. Tak samo bowiem, jak człowiek,
poruszająca, jeśli więc wola zle spełnia swoje czynności, należy to który podpalił minę, odpowiada za wszystkie następstwa, bez względu
przypisać Bogu. ...Ponieważ istota i pobudka woli pochodzą od Boga, na to, czy użyty lont był długi czy krótki, tak też wszędzie, gdzie istnieje
należy mu przypisać tak dobre, jak i złe uczynki woli, jeśli ona pozostaje określony i nieprzerwany łańcuch działających z koniecznością
do niego niejako w stosunku narzędzia". Ale, gdy idzie o Vaniniego, nie przyczyn, ta Istota, bądz skończona, bądz nieskończona, która
powinno się zapominać o tym, że posługuje się on powszechnie taką wywołuje pierwszą z nich, jest w równej mierze sprawczynią wszystkich
taktyką, iż każe przeciwnikowi wygłaszać swoje rzeczywiste dalszych.".... itd. str. 178. Próbuje tę trudność rozwikłać, ale przy końcu
zapatrywania, rzekomo jako takie, które sam odrzuca i zbija; każe mu je przyznaje się, że uważa rozwiązanie za niemożliwe. Kant natrafia [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Pokrewne